kość

1. pot. Coś rozeszło się, rozlazło się po kościach «coś skończyło się bez przykrych skutków»: Na szczęście sprawa jakoś rozeszła się po kościach i wszystko dobrze się skończyło. Cosm 12/2000.

2. pot. Czuć coś w kościach «odczuwać skutki wysiłku, zmęczenia, odczuwać ból, niedomagać na skutek starości, zmęczenia, przy zmianie pogody»: – Pada – i deszcz zaciera ślady. – Idzie na niż – i czują to w kościach. Z. Kruszyński, Na lądach.

3. pot. Dać komuś w kość «zmusić kogoś do dużego wysiłku, bardzo kogoś zmęczyć lub pokonać kogoś»: Co by nie mówić, to był równy chłop i zawsze sprawiedliwy. Musztrował, dawał w kość jak nikt, ale wszystko chodziło jak w zegarku, treningi, obozy. Za jego czasów sekcja kwitła. Sport 46/1977.

4. Do (szpiku) kości «do głębi, na wskroś, całkowicie, bardzo»: Uczepiony ręki ojca, zziębnięty do szpiku kości i głodny, rozglądałem się obojętnie dokoła. J. Brzechwa, Owoc. (...) otworzył ufnie oczy i – to, co ujrzał, wstrząsnęło nim tak, aż przeraził się do szpiku kości (...). J. Krzysztoń, Wielbłąd. (...) wiedział, że jego ziomkowie są do szpiku kości konserwatystami. Z. Herbert, Natura.

5. Grzać, wygrzewać kości, posp. gnaty (na słońcu, przy piecu) «grzać, wygrzewać się na słońcu, przy piecu»: Na darłowskich plażach tłumy ludzi. Kąpią się w morzu, opalają, grają w piłkę, wygrzewają kości, słuchają tranzystorów. H. Mąka, Piraci. Grzała gnaty na słońcu ku swobodzie, ku życiu, / Zapląsała radośnie na swym własnym odbiciu! B. Leśmian, Poezje.

6. książk. Kości zostały rzucone «stała się rzecz nieodwracalna, zapadła ostateczna decyzja»: A więc kości zostały rzucone – pomyślałem. Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego w Lublinie przekształcił się w rząd. W. Machejek, Rano.

7. Ktoś przy kości «o kimś (najczęściej o kobiecie) dobrze zbudowanym lub tęgim»: W fotelu obok mnie siedziała sobie Murzynka przy kości w starszym wieku i czytała gazetę. R. Antoszewski, Kariera.

8. pot. Połamać, pogruchotać, poprzetrącać, policzyć, porachować komuś żebra, kości, posp. gnaty «pobić kogoś dotkliwie, zbić kogoś mocno»: Kości bym ci poprzetrącał, ofiaro, gdybym tylko mógł zwlec się z posłania. Współ 17/1970. Oho – mruknął – zdaje się, że chcieliby nam policzyć kości... W. Terlecki, Odpocznij. (...) nosił się z zamiarem porachowania kości agentowi, jak go tylko spotka. E. Zegadłowicz, Zmory.

9. Strzeliło (komuś) w kościach «komuś poruszyły się stawy, wydając dźwięk»

10. Zmarznąć, przemarznąć na kość, do kości, posp. na gnat «bardzo zmarznąć, zesztywnieć z zimna»

Coś staje, stanęło komuś kością w gardle zob. gardło 2.

Człowiek bez kości zob. człowiek 3.

Dostać w kość zob. dostać 9.

Każdy kęs staje komuś kością w gardle zob. stanąć 1.

Kość niezgody zob. niezgoda 2.

Krew z krwi, kość z (czyjejś) kości zob. krew 21.

(Ktoś) dobry, poczciwy z kościami zob. dobry 2.

Ktoś z krwi i kości zob. krew 24.

Nie czuć kości zob. czuć.

Patrzeć, gapić się, wpatrywać się jak sroka w kość zob. sroka 3.

Rozprostować, wyprostować, prostować kości zob. rozprostować.

Skóra i kości zob. skóra 12.

Sterczą komuś kości zob. sterczeć.

Wieża z kości słoniowej zob. wieża.

Wyciągnąć kości zob. wyciągnąć 6.

Zebrać kości zob. zebrać.

Ziąb chodzi, przechodzi, przebiega komuś po kościach zob. ziąb.